TUKI KAMUSI YA KISWAHILI-KIINGEREZA
Swahili-ENGLISH dictionary

A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | R | S | T | U | V | W | Y | Z

 

G,g

gaaga.a kt [sie] roll from side to side, squirm. (tde) gaagalia;

(tdk) gaagalika; (tds) gagalisha. mgaagaa nm.

gabadini* nm [i-/zi-] gabardine. (Kng).

gadi* nm [i-/zi-] 1 support pole, buttress. 2 period on guard: Shika ~ be on guard. 3 guard. (Kng)

gadim.u kt [ele] buttress.

gae nm ma- [li-/ya-] large potsherd, large broken piece of glass, shared earthenware, china.

gagadu.a kt [ele] chew sth hard.

(tde) gagadulia; (tdk) gagaduka; (tdn) gagaduana; (tds) gagadusha; (tdw) gagaduwa.

gagamiz.a kt [ele] penetrate forcefully. (tde) gagamizia;

(tdk) gagamizika;

(tdn) gagamizana;

(tds) gagamizisha;

(tdw) gagamizwa.

gagazi nm ma- [a-/wa-] roasted fish.

gagulo nm ma- [i-/zi-] underskirt, petticoat.

gaham.u kt [ele] resist, refuse.

(tde) gahamia, (tden) gahamiana, (tdew) gahamiwa; (tdk) gahamika; (tds) gahamisha.

gaidi*1 nm ma- [a-/wa-] bandit, terrorist, rebel, renegade, dissident; robber. (Kar)

gaidi*2 nm ma- [a-/wa-] guide. (Kng)

gaiga* nm [i-/zi-] geiger. (Kng)

gaj.a kt [ele], 1 mix up words. 2 confuse. (tde) gajia; (tdk) gajika; (tdn) gajana; (tds) gajisha;

(tdw) gajwa.

galacha nm [a-/wa-] expert, specialist, master, champion, consultant.

galagala nm [i-/zi-] chickenpox.

galasha nm ma- [li-/ya-] matchbox.

gali* nm [i-/zi-] galley proof. (Kng)

galimu nm [a-/wa-] male camel.

galme* nm [i-/zi-] 1 mizzen sail. 2 mizzen-mast. (Kar)

galoni* nm [li-] gallon. (Kng)

gamba nm ma- [li-/ya-] scale, hard cover, carapace, cortex, bark: ~la

gangaiz.a

samaki scale of a fish.

gambera nm [a-/wa-] 1 hunter's gun carrier. 2 cicerone, guide. 3 procurer, pimp.

gambusi nm ma- [li-/ya-] mandolin.

gama* nm [i-/zi-] gamma. (Kng)

gamdra nm [i-/zi-] dhow's entry.

gameti* nm [i-/zi-] gamete. (Kng)

gamti nm [i-/zi-] unbleached calico. 2 brown rice.

gamu1 nm ma- [li-/ya-] reception parade.

gamu2* nm [i-/zi-] glue, gum. (Kng)

gana1 nm ma- [li-/ya-] roll-up.

gana2 nm ma- [li-/ya-] hundred.

ganda1 nm ma- [li-/ya-] skin, bark, hull, husk, shuck, (yai) shell, (tunda) peel, rind, (risasi) cartridge.

gand.a2 kt [sie] curdle; coagulate: Maziwa ya ku~ curdled milk. 2 congeal, freeze: Maji yame~ water has frozen. 3 glue. (tde) gandia; (tdk) gandika; (tds) gandisha.

gand.a3 kt [ele] pursue. (tde) gandia; (tdk) gandika; (tdn) gandana;

(tds) gandisha; (tdw) gandwa.

gandish.a kt [ele] affix, bind, coagulate, rime. (tde) gandishia; (tdk) gandishika;

(tdn) gandishana; (tdw) gandwa.

gandalo nm ma- [li-/ya-] wooden fetter.

gandam.a kt [sie] 1 stick, adhere, cling. 2 lean. (tde) gandamia;

(tdk) gandamika;

(tdn) gandamana; (tds) gandamiza; (tdw) gandamwa.

gandamiz.a1 kt (ele) 1 press, compact, compress. 2 oppress, suppress, indurate.

(tde) gandamizia;

(tdk) gandamizika;

(tdn) gandamizana;

(tdw) gandamizwa.

gandi nm [i-/zi-] sheet.

gando nm ma- [li-/ya-] 1 nipper leg of a crab/prawn. 2 crab's claw.

ganeti* nm [i-/zi-] garnet. (Kng)

gang.a kt [ele] 1 cure, heal (illness). 2 mend, repair. (tde) gangia;

(tdk) gangika; (tdn) gangana;

(tds) gangisha; (tdw) gangwa.

gangaiz.a kt [ele] evade answering a gangamal.a

 

question. (tde) gangaizia;

(tdk) gangaizika; (tdn) gangaizana; (tdw) gangaizwa.

gangamal.a kt [ele] persist, insist. (tde) gangamalia,

(tden) gangamaliana,

(tdew) gangamaliwa;

(tdk) gangamalika;

(tds) gangamaliza.

gange1 nm ma- [li-/ya-] limestone.

gange2 nm [i-/zi-] work, job.

gangiri nm [i-/zi-] lace.

ganglioni* nm [i-/zi-] ganglion. (Kng)

gango nm ma- [li-/ya-] 1 repair. 2 treatment. 3 filler. 4 joint, joining. 5 vice.

gangrini* nm [i-/zi-] gangrene. (Kng)

gangu.a kt [ele] 1 cure, exorcise. 2 remove a magic spell.

(tde) gangulia, (tdew) ganguliwa.

(tdk) ganguka; (tdn) ganguana; (tds) gangusha.

gani kv what kind of; what sort of, what: Kitu ~? what kind of thing?; Sababu ~ what reason?; Mahali ~? Where?

ganja1 nm ma- [li-/ya-] type of two masted vessel.

ganja2 nm [i-/zi-] rolled up marijuana.

ganjo nm ma- [li-/ya-] place.

ganz.a kt (sie) hesitate, falter, wobble. (tde) ganzia;

(tdk) ganzika; (tds) ganzisha;

(tdw) ganzwa.

ganzi nm [i-/zi-] 1 numbness. 2 apoplexy. 3 anaesthesia.

gao nm ma- [li-/ya-] handful: Nipatie ~ moja la unga give me a handful of flour.

gaogao nm [a-/wa-] type of flat fish.

garagar.a kt [sie] squirm, roll from side to side. (tde) garagaria;

(tdk) garagarika; (tds) garagarisha.

garagaz.a kt [ele] cause/make to roll-over. (tde) garagazia;

(tdk) garagazika; (tdn) garagazana; (tds) garagazisha;

(tdw) garagazwa.

garasha nm ma- [li-/ya-] valueless card.

gawo

 

gari nm ma- [li-/ya-] car, vehicle: ~ moshi train; ~ la ng'ombe ox cart;

~ la wagonjwa ambulance; ~ la

farasi carriage, trap; ~ la jeneza hearse; ~ la samani pantechnicon; ~la baiskeli pedicab.

gashi nm ma- [a-/wa-] (sio rasmi) girl.

gasketi* nm [i-/zi-] gasket. (Kng)

gastronomia* nm [i-/zi-] gastronomy. (Kng)

gati nm ma- [li-/ya-] dock, wharf, pier, jetty, landing place, quay.

gatu.a kt [ele] ~ madaraka decentralize. (tde) gatulia, (tdew) gatuliwa; (tdk) gatuka; (tds) gatusha.

gaugau nm ma- [a-/wa-] type of bird.

gauni* nm ma- [li-/ya-] dress, gown. (Kng)

gavana* nm ma- [a-/wa-] governor, prefect (in ancient Rome). (Kng)

gaw.a1 kt [ele] 1 share, distribute, allot. 2 divide, deal. 3 separate, dismember. (tde) gawia,

(tdw) gawiwa; (tdk) gawika;

(tdn) gawana; (tds) gawisha.

gawa2 nm [a-/wa-] nightjar.

gawadi nm ma- [a-/wa-] pimp, procurer.

gawadi.a kt [ele] pimp for sb, procure. (tdk) gawadika;

(tdn) gawadiana; (tds) gawadisha; (tdw) gawadiwa.

gawany.a kt [ele] divide.

(tde) gawanyia; (tdk) gawanyika; (tdn) gawanyana;

(tds) gawanyisha; (tdw) gawanywa.

gawanyik.a kt [sie] be divided, be divisible. (tde) gawanyikia; (tdk) gawanyikika; (tdn) gawanyikana;

(tds) gawanyikisha; (tdw) gawanyikwa.

gawi.a kt [ele] distribute to, dole out, allocate, assign, divide among. (tdk) gawika; (tdn) gawiana;

(tds) gawisha; (tdw) gawiwa.

gawio1 nm ma- [li-/ya-] talent.

gawio2 nm ma- [li-/ya-] dividend.

gawo nm ma- [li-/ya-] fraction, piece,

gay.a

 

portion, share.

gay.a kt [sie] be worried, fret, be disturbed. (tde) gayia; (tdk) gayika;

(tds) gayisha.

gayagaya nm ma- [li-/ya-] sleeping mat, reed mat.

gaz.a kt [ele] hesitate, falter.

(tde) gazia; (tdk) gazika;

(tds) gazisha; (tdw) gazwa.

gazeti* nm ma- [li-/ya-] newspaper, magazine, gazette: ~ la serikali Government Gazette; ~ pendwa popular newspaper. (Kng)

ge.a1 kt [ele] 1 throw. 2 leave behind, abandon. 3 get lost, lose way.

(tde) gelia; (tdk) geka; (tdn) geana; (tds) gesha; (tdw) gewa.

gea2 nm [i-/zi-] (si rasmi) cunning, hypocrisy.

gegedu nm [i-/zi-] cartilage, disc.

gegenu nm [a-/wa-] big, avid, fierce, red headed ant.

gegereka nm [a-/wa-] crustacean.

gego nm ma- [li-/ya-] molar.

geisha* nm [i-/zi-] geisha. (Kja)

geji* nm [i-/zi-] gauge. (Kng)

geli nm [i-/zi-] children's stick game.

gema1 nm ma- [li-/ya-] incision, gash.

gema2 nm ma- [li-/ya-] escarpment.

gem.a3 kt [ele] tap (a tree, fruit etc.): ~ tembo tap palm wine.

gendaeka nm ma- [a-/wa-] male baboon.

genderi nm ma- [li-/ya-] sugarcane.

gendi nm ma- [li-/ya-] nipper.

genge1 nm ma- [li-/ya-] escarpment, cliff, precipice, chasm.

genge2 nm ma- [li-/ya-] 1 food kiosk. 2 vendor stall. 3 small market.

genge3 nm ma- [li-/ya-] clique, crowd, gang, pack.

geni kv 1 foreign: Kiingereza ni lugha ya ki~ English is a foreign language; 2 strange, new: Habari hii ni n~ kwangu this is news to me. Tabia hii ni n~ kwetu this is a strange behaviour to us. 3 queer.

gere nm [i-/zi-] envy, jealousy: Onea ~ be jealous.

gereji* nm ma- [li-/ya-] garage. (Kng)

geresh.a kt [ele] cheat:

(tde) gereshea; (tdk) geresheka;

ghafi

 

(tdn) gereshana; (tdw) gereshwa.

gereza* nm ma- [li-/ya-] prison, jail, gaol, jug, calaboose, clink,

penitentiary. (Kre)

gesi* nm [i-/zi-] gas. (Kng)

Gestapo nm [a-/wa-] Gestapo. (Kje)

geugeu kv changeable, fickle, undecisive, unstable.

geuk.a kt [sie] 1 change, be

transformed. 2 turn, turn arround. (tde) geukia; (tdk) geukika.

geuki.a kt [ele] turn and face another direction: Tafadhali ~ upande huu Please turn in this direction; Jaribu kuni~ mimi, turn to me.

(tdk) geukika; (tdn) geukiana;

(tdw) geukiwa.

geuko nm ma- [li-/ya-] change, transformation.

geuz.a kt [ele] 1 change, modify, modulate. 2 alter, cast, transform. 3 turn upside down, bring round, direct to/towards. (tde) geuzia; (tdk) geuzika; (tdn) geuzana;

(tdw) geuzwa.

geuzi kv changing, changeable, fickle, transforming.

gez.a kt [ele] 1 imitate, follow. 2 try, attempt. 3 compare. (tde) gezea; (tdk) gezeka; (tds) gezesha;

(tdn) gezana; (tdw) gezwa.

gezo nm ma- [li-/ya-] thought, idea, opinion.

ghadhabu* nm [i-/zi-] rage, fume, ire, wrath, fury, anger, cross-patch: Fanya ~/Ingiwa na ~ be raged. (Kar)

ghadhibik.a* kt [ele/sie] be enraged, be furious, be angry, be on the rampage. (tde) ghadhibikia;

(tds) ghadhibikika;

(tds) ghadhibikisha. (Kar)

ghadhibish.a* kt [sie] enrage, infuriate, anger, exasperate, incense. (tde) ghadhibishia;

(tdk) ghadhibishika;

(tdn) ghadhibishana;

(tdw) ghadhibishwa. (Kar)

ghafi1* nm [i-/zi-] gross weight. (Kar)

ghafi2* kv valueless, trifling; raw, unprocessed: Mali ~ raw material(s). (Kar)

ghafilik.a

 

ghafilik.a* kt [sie] forget, overlook, omit inadvertently. (tde) ghafilikia;

(tdk) ghafilikika.

ghafla kl suddenly: ~ mvua ikanyesha it rained suddenly; Ugonjwa ulilipuka ~ suddenly the disease erupted.

ghaibu* kl out of sight: Soma kwa ~ recite. (Kar)

ghaidhi* nm [i-/zi-] 1 wrath, anger. 2 determination, intention, purpose, aim. (Kar)

ghair.i* kt [sie] change one's mind; alter plan, back down; back off, shift; annul: ~ ya besides.

(tde) ghairia; (tdk) ghairika;

(tds) ghairisha. (Kar)

ghala* nm ma- [li-/ya-] storeroom, storehouse, warehouse: ~ ya nyasi kavu hayloft. 2 cotyledon. 3 arsenal: ~ ya silaha armoury. 4 gerner. (Kar)

ghalati* nm [i-/zi-] blunder, error, falsification, deceit, fraud, distortion. (Kar)

ghali* kv expensive: Chakula ni ~ siku hizi food is expensive nowadays. (Kar)

ghalibu* kl usually, in most cases, generally. (Kar)

ghalik.a* kt [sie] 1 be rare, occur infrequently. 2 be dear, be costly, rise in price. (tde) ghalikia; (tdk) ghalikika; (tds) ghalikisha. (Kar)

ghamidha* nm [i-/zi-] bravery, courage. (Kar)

gham.a* kt [sie] be unique, be exceptional. (tde) ghamia;

(tdk) ghamika; (tds) ghamisha; (tdw) ghamwa.

ghamu* nm [i-/zi-] grief, deep sorrow, sadness, melancholy, distress: Tia ~ cause grief; Fanya/ingiwa na ~ get grief. (Kar)

ghan.i1* kt [ele] sing, recite.

(tde) ghania, (tden) ghaniana, (tdew) ghaniwa; (tdk) ghanika; (tds) ghanisha. (Kar)

ghani2* nm [i-/zi-] melody, tune. (Kar)

ghanima* nm [i-/zi-] 1 welfare, blessing, prosperity. 2 hostage,

ghazi

 

captive, boot, loot. (Kar)

gharadhi1* nm [i-/zi-] aim, purpose,

objective. (Kar)

gharadhi2* nm [i-/zi-] ostentation, airs: Fulani si mgeni wa ~ so and so likes ostentation. (Kar)

gharama* nm [i-/zi-] expense, cost.

ghila* nm [i-/zi-] income. (Kar) Maisha ya mjini yana ~ life in cities is expensive. (Kar)

gharami.a kt [ele] finance/pay for. (tdk) gharamika.

gharika* nm ma- [li-/ya-] 1 flood, deluge, downpour: Mvua imeleta ~ the rain has caused floods. 2 destruction, calamity. 3 overwhelm.

gharik.i* kt [sie] drown, sink, be flooded. (tde) gharikia;

(tdk) gharikika; (tds) gharikisha.

gharikish.a kt [ele] inundate.

(tde) gharikishia;

(tdk) gharikishika;

(tdn) gharikishana;

(tdw) gharikishwa. (Kar)

gharim.u* kt [sie] cost.

(tde) gharimia, (tden) gharimiana, (tdew) gharimiwa;

(tdk) gharimika.

gharimi.a kt [ele] defray.

(tdk) gharimika; (tdn) gharimiana; (tds) gharimisha;

(tdw) gharimiwa. (Kar)

ghashi1* nm [i-/zi-] deception, cheating, lie. kv false; fake. (Kar)

ghashi2* nm [i-/zi-] puss, wound discharge. (Kar)

ghas.i* kt [ele] fluster, trouble, bother, disturb. (tde) ghasia,

(tden) ghasiana, (tdew) ghasiwa; (tdk) ghasika. (Kar)

ghasia* nm [i-/zi-] commotion, chaos, uproar, riot, brouhaka, brawl, shindig; babel, bedlam, din, clamour, hubbub, hurly-burly, breach of the peace, bother, rampage, ructions, scrimmage. (Kar)

ghawa* nm [i-/zi-] money. (Kar)

ghaya* kl apex, top of sth: Nimefurahi ~ I am beyond exaltation. (Kar)

ghazi1 nm [i-/zi-] 1 war. 2 steam, air.

ghazi

 

ghazi2 nm [a-/wa-] fighter, hero,

combatant.

ghera* nm [i-/zi-] determination.

(Kar)

ghib.u* kt [ele] disappear, vanish.(Kar)

ghiliba* nm [i-/zi-] deception, cunning, humbug. (Kar)

ghilib.u1* kt [ele] deceive, swindle, hoodwink, defraud, dissemble, bamboozle, beguile, betray.

(tde) ghilibia, (tden) ghilibiana, (tdew) ghilibiwa; (tdk) ghilibika; (tds) ghilibisha. (Kar)

ghilibu2* nm [i-/zi-] hoodwink, trickery, cheat, cunning. chisel, circumvent. (Kar)

ghofira* nm [i-/zi-] absolution. (Kar)

ghofir.i* kt [ele] (hutumika kwa Mwenyezi Mungu tu) forgive, pardon: Mwombe Mungu aku ~ dhambi zako pray the lord to pardon your sins. (tde) ghofiria; (tdk) ghofirika; (tdw) ghofirwa. (Kar)

ghorofa* nm [i-/zi-] storey, floor: ~ ya kwanza first floor; Jengo la ~ kumi a ten-storeyed building. (Kar)

ghuba* nm [i-/zi-] gulf, bay, inlet: ~ ya Ajemi Persian Gulf. (Kar)

ghubari* nm ma- [li-/ya-] 1 cloud (of smoke, dust etc.). (Kar)

ghulamu* nm [a-/wa-] 1 young man; boy. 2 knave in a suit of playing cards. (Kar)

ghuma nm [i-/zi-] debacle.

ghumiw.a* kt [sie] 1 be unconscious, faint. 2 be amazed, be surprised, be astonished, be astounded.

(tde) ghumiwia; (tdk) ghumiwika; (tds) ghumiwisha. (Kar)

ghur.i* kt [ele] cheat, deceive; beguile. (tde) ghuria,

(tden) ghuriana, (tdew) ghuriwa; (tdk) ghurika; (tds) ghurisha. (Kar)

ghururi* nm [i-/zi-] 1 cheat. 2 conceit, pride, boasting. (Kar)

ghush.i1* kt [ele] falsify, forge, adulterate. (Kar)

ghushi2* kl exactly, no less no more; enough, sufficient: Pishi ~ ya kilo tano one measure of exactly five

kilogrammes. (Kar)

ghusub.u* kt [ele] snatch, take by force, plunder, despoil.

(tde) ghusubia, (tden) ghusubiana,

(tdew) ghusubiwa;

(tdk) ghusubika; (tds) ghusubisha. (Kar)

gia [i-/zi-] (si rasmi) cunning, hypocrisy.

gia frii* nm [i-/zi-] free gear. (Kng)

gid.a kt [ele] pour, decant. 2 drink a lot of alcohol. (tde) gidia;

(tdk) gidika; (tds) gidisha;

(tdw) gidwa.

gidamu* nm [i-/zi-] 1 lace of a sandal. 2 shoe lace, shoe string. 3 bow of a dhow. (Kar)

gilasi* nm [i-/zi-] glass. (Kng)

gilid.i* kt [ele] decorate a book’s cover. (tde) gilidia,

(tdew) gilidiwa; (tdk) gilidika;

(tds) gilidisha.(Kar)

giligilani* nm [i-/zi-] coriander seed. (Kar)

giligili nm [i-/zi-] fluid.

gilda* nm [i-/zi-] guilder. (Kng)

gilotini* nm [i-/zi-] guillotine. (Kng)

gimba nm ma- [li-/ya-] body, mass.

gimbi1 nm ma- [li-/ya-] model, shape.

gingi nm ma- [li-/ya-] peg or stake.

ging'amu* [i-/zi-] gingham. (Kng)

gingiri nm ma- [li-/ya-] mixed meat.

gingis.a kt [ele] taunt a co-wife.

(tde) gingisia (tdk); gingisika;

(tdn) gingisana; (tds) gingisha; (tdw) gingiswa.

gingiz.a kt [sie] do something repeatedly in order to annoy a person. (tde) gingizia;

(tdk) gingizika; (tds) gingizisha; (tdn) gingizana; (tdw) gingizwa.

ging'izo nm [i-/zi-] annoyance, teasing.

gini nm [i-/zi-] guinea.

giniz.a kt [sie] respond, reply.

(tde) ginizia; (tdk) ginizika;

(tdn) ginizana; (tds) ginizisha; (tdw) ginizwa.

gitaa* nm [i-/zi-] guitar. (Kng)

giza nm [li-] 1 dark, darkness.

2 obscurity: Tia ~ darken; ~ glakoma

 

totoro total darkness; Macho

yanaingia ~ eyes are losing sight. 3 ignorance.

glakoma* nm [i-/zi-] glaucoma. (Kng)

glopu* nm [i-/zi-] bulb, globe. (Kng)

glovu* nm [i-/zi-] glove. (Kng)

glukosi* nm [i-/zi-] glucose. (Kng)

gluu* nm [i-/zi-] glue. (Kng)

gobagob.a kt [sie] zigzag, meander. (tde) gobagobea;

(tdk) gobagobeka;

(tds) gobagobesha.

gobo.a kt [ele] 1 (mahindi) pluck. 2 (karafuu, pamba) pick off the stalks. 3 extract sth e.g. a nail, rip.(tde) gobolea; (tdk) goboka; (tds) gobesha; (tdw) gobowa.

gobori nm ma- [li-/ya-] muzzle loading gun, musket, home made gun.

gobwe nm ma- [li-/ya-] knock-knees.

godoro nm ma- [li-/ya-] mattress.

gofia nm [i-/zi-] sail boat pulley.

gofu1 nm ma- [li-/ya-] ruin: (ms) ~ la mtu skinny person; human wreck.

gofu2* nm [i-/zi-] 1 golf. 2 golf ball.(Kng)

gofu.a kt [ele] weaken; cause to be skinny: Maradhi yamem~ illness has made her skinny. (tde) gofulia; (tdk) gofuka; (tdn) gofuana;

(tds) gofusha; (tdw) gofuwa.

gog.a kt [ele] 1 startle. 2 annoy.

(tde) gogea; (tdk) gogeka;

(tdn) gogana; (tds) gogesha;

(tdw) gogwa.

gogadima nm mi- [u-/mi-] type of hook-thorned shrub.

gogi nm ma- [ya- ] pomposity: Hana ~ he is without pomposity.

gogo nm ma- [li-/ya-] log.

gogomo.a kt [sie] gargle.

(tde) gogomolea; (tdk) gogomoka; (tds) gogomosha.

gogoo nm ma- [li-/ya-] 1 yoke. 2 wooden fetter. 3 act of loving one's divorcee.

gogot.a kt [ele] hammer at, peck. (tde) gogotea; (tdk) gogoteka;

(tdn) gogotana; (tds) gogotesha; (tdw) gogotwa.

; gombez.a

 

gota nm [a-/wa-] woodpecker.

gogotez.a kt [ele] 1 stammer; stumble

over words. 2 emphasize: Aliongea kwa ku~ she stammered.

(tde) gogotezea; (tdk) gogotezeka;

(tds) gogotezesha.

goigoi1 kv lazy, weak: Mtu ~ a lazy person.

goigoi2 nm [i-/zi-] exorcising dance.

gojo nm ma- [a-/wa-] mythical hyena.

goka nm [i-/zi-] spoiled coconut.

goko nm ma- [li-/ya-] shin-bone.

gole nm ma- [li-/ya-] 1 phlegm of a whale. 2 pellet of opium prepared for smoking. 3 steamed bread.

golegole nm ma- [li-/ya-] expectoration, phlegm.

goli* nm ma- [li-/ya-] goal: Miti ya ~ goal posts. (Kng)

golikipa* nm [a-/wa-] goalkeeper. (Kng)

gololi1 nm 1 (mchezo wa watoto) 1 marble. 2 testicle.

gololi2 nm [i-/zi-] cornea.

gom.a1 kt [ele] boycott, strike.

(tde) gomea; (tdk) gomeka;

(tdn) gomeana; (tds) gomesha; (tdw) gomewa.

goma2 nm [i-/zi-] coastal stick-dance.

goma3 nm [a-/wa-] type of hard skinned fish.

gomb.a kt [sie] quarrel (with), argue (with). (tde) gombea;

(tdk) gombeka; (tdn) gombana; (tds) gombeza; (tdw) gombwa.

gombakanzu nm ma- [li-/ya-] sea-shore mat grass.

gomban.a kt [sie] quarrel, squabble. (tde) gombania,

(tden) gombaniana,

(tdew) gombaniwa;

(tdk) gombanika;

(tds) gombanisha.

gombea1 nm ma- [li-/ya-] sound of small sea waves.

gombe.a2 kt [ele] 1 argue (for/against). 2 compete. 3 (uchaguzi) contest. (tde) gombelea; (tdk) gombeka; (tds) gombesha; (tdw) gombewa.

gombez.a kt [ele] scold, reprimand: ~ mtoto scold the child.

gombo

 

(tde) gombezea; (tdk) gombezeka; (tdn) gombezana;

(tds) gombezesha;

(tdw) gombezwa.

gombo1 nm ma-[li-/ya] sheet, leaf of

a book.

gombo2 nm ma- [i-/zi-] (Mwambao wa Afrika ya Mashariki) offering ceremony.

gombo.a kt [ele] redeem: Ali ~ redio yake he redeemed his radio.

(tde) gombolea, (tdew) gombolewa; (tdk) gomboka; (tdn) gomboana; (tds) gombosha.

gomdra nm ma- [i-/zi-] cellar door.

gome1 nm ma- [li-/ya-] bark.

gome2 nm ma- [zi- ] money.

-gomvi kv quarrelsome.

gona1 nm [a-/wa-] type of sea fish.

gon.a2 kt [sie] take a deep sleep. (tde) gonea; (tdk) goneka;

(tds) goneza.

gonda nm ma- [a-/wa-] rock-lizard.

gondi nm ma- [li-/ya-] crab/lobster's claw.

gone.a kt [sie] be stuck, be static,stay. (tde) gonelea;

(tdk) goneka; (tds) gonesha.

gonezi1 nm ma- [a-/wa-] sleepy/drowsy person.

gonezi2 sleep.

gong.a kt [ele] 1 beat, strike. 2 (mlango) knock. 3 (gari) hit, crash. (tde) gongea; (tdk) gongeka;

(tdn) gongana; (tds) gongesha; (tdw) gongwa.

gongan.a kt [sie] collide, bump.

(tde) gongania; (tdk) gonganika; (tds) gonganisha.

gonganish.a kt [ele] 1 ~ glasi offer a toast. 2 cause collision; cause discord, clash. (tde) gonganishia; (tdk) gonganishika;

(tdn) gonganishana;

(tdw) gonganishwa.

gonge.a kt [ele] (mchezo wa karata) signal to a playmate.

(tde) gongelea; (tdk) gongeka;

(tdn) gongeana; (tds) gongesha.

gongo1 nm ma- [li-/ya-] 1 club; thick heavy stick.

got.a

 

gongo2 nm [i-zi-] local spirits.

gongome.a1 kt [ele] hammer; pound

in: ~ msumari ukutani hammer the nail into the wall.

(tde) gongomelea;

(tdk) gongomeka;

(tdn) gongomeana; (tds)

gongomeza, (tdw) gongomewa.

gongome.a2 kt [ele] leave a heated metal to cool. (tde) gongomelea; (tdk) gongomeka;

(tdn) gongomeana;

(tds) gongomesha;

(tdw) gongomewa

gong'otez.a kt [ele] pray vehemently. (tde) gong'otezea;

(tdk) gong'otezeka;

(tdn) gong’otezana;

(tds) gong'otezesha;

(tdw) gong'otezwa.

gong'oto.a kt [ele] (ndege) hatch. (tde) gong'otolea;

(tdk) gong'otoka; (tds)

gong'otosha; (tdw) gong'otowa.

goniometa* nm [i-/zi-] goniometer. (Kng)

gonosokola nm mi- [u-/i-] type of well flaming soft wood.

gony.a kt [ele] calm/appease spirits. (tde) gonyea; (tdk) gonyeka;

(tdn) gonyana; (tds) gonyesha; (tdw) gonywa.

gook.a1 kt [ele] retch, gobble.

(tde) gookea; (tdk) gookoka;

(tds) gookesha, (tdw) gookwa.

gooka2 nm ma- [li-/ya-] fallen spoilt coconut.

gora nm [i-/zi-] pair of khanga.

goregore nm ma- [a-/wa-] wood-dove (phoeniculus purpureus).

gori nm [i-/zi-] rugby.

goromwe nm [a-/wa-] kind of tree lizard.

gorong'ondo nm ma- [li-/zi-] leg (of an animal).

got.a1 kt [ele] tap, strike at sth: ~ mlango tap at a door. (tde) gotea; (tdk) goteka; (tdn) gotana;

(tds) gotesha; (tdw) gotwa.

got.a2 kt [sie] get stuck: Nime~ na jambo hili I am stuck on this issue. gote.a

 

(tde) gotea; (tdk) goteka;

(tds) gotesha.

gote.a kt [sie] doze, be drowsy.

(tde) gotelea; (tdk) goteka;

(tds) goteza.

goti nm ma- [li-/ya-] knee. (ms) Piga ma~ (a) kneel down; (b) apologize.

goto nm [i-/zi-] pomposity, airs,

pride.

goto.a kt [ele] 1 summarize. 2 conclude. 3 inform, teach, inculcate: ~ mkutano saa 11 conclude the meeting at 5 p.m.

(tde) gotolea, (tdew) gotolewa; (tdk) gotoka; (tds) gotosha.

govi nm ma- [li-/ya-] prepuce, fore-skin.

gowe nm ma- [li-/ya-] light cloud.

goy.a1 kt [ele] hook. (tde) goyea; (tdk) goyeka; (tdn) goyana;

(tds) goyesha; (tdw) goywa.

goya2 nm [i-/zi-] joke, friendly teasing.

goya3 kv useless, fruitlessly: Kazi ~ fruitless work.

goya4 nm [i-/zi-] airs, pomposity.

gozi nm ma- [li-/ya-] football, soccer: Mwana~ footballer.

gozo nm [i-] dried tobacco used for rolling cigarettes.

grafiti* nm [i-/zi-] graffiti. (Kng)

gramafoni* nm [i-/zi-] gramophone. (Kng)

gramu* nm [i-/zi-] gram/gramme. (Kng)

greda* nm ma- [li-/ya-] grader. (Kng)

gredi* nm [i-/zi-] grade: ~ ya kwanza first grade; Mwalimu wa ~ A grade A teacher. (Kng)

gridi* nm [i-/zi-] grid: ~ya taifa national grid. (Kng)

grife nm [i-/zi-] slate stone.

grisi* nm [i-/zi-] grease. (Kng)

gruneti* nm [i-/zi-] hand grenade. (Kng)

gu.a kt [ele] peel, pare. (tde) guia; (tdk) guika; (tds) guisha;

(tdw) guwa.

guano nm [i-/zi-] guano.

guatemala nm [i-/zi-] wide and long leaved grass used as animal feed.

gube nm ma- [li-/ya-] trickery,

guberi1 nm ma- [a-/wa-] 1 prostitute. 2 trickster.

guberi2 nm ma- [a-/wa-] colonialist.

kv crook, rogue.

gubeti* nm [i-/zi-] prow vessel. (Kar)

gubigubi kl from head to toe, completely: Funika ~cover

completely, from head to toe.

gubik.a kt [ele] cover completely. (tde) gubikia; (tdk) gubikika;

(tdn) gubikana; (tds) gubikisha; (tdw) gubikwa.

gubiko1 nm ma- [li-/ya-] 1 cover, covering. 2 state of being covered completely. 3 sth covered; secret matter.

gubiko2 nm ma- [li-/ya-] (zamani) tribute.

gubiti*1 nm [i-/zi-] stick of boiled sugar. (Kaj)

gubiti2 nm [li-/ya-] foot of a turtle/tortoise.

gubu* nm [li-] annoyance, vexation; commotion: Mtu mwenye~ fault-finder, grumbler. (Kar)

gubu.a kt [ele] reveal a secret; uncover. (tde) gubulia;

(tdk) gubuka; (tdn) gubuana;

(tds) gubusha; (tdw) gubuwa.

guchi.a kt [sie] limp. (tde) guchilia; (tdk) guchika; (tds) guchisha.

gud.a1 kt [ele] make a rattle sound in a container.(tde) gudia;

(tdk) gudika; (tds) gudisha;

(tdw) gudwa.

guda2 nm ma- [li-/ya-] wharf, quay.

gude1 nm [a-/wa-] white-browed coucal.

gude2 nm [i-/zi-] (useremala) awl.

gudulia* nm ma- [li-/ya-] pitcher, jar, jug: ~la maji water jug. (Kar)

gugu nm ma- [li-/ya-] 1 plant resembling reeds or corn tare. 2 weed. 3 heap of rubbish.

gugumi.a kt [ele] 1 gulp down, gobble up. 2 drink to the dregs, quaff. 3 stammer, stutter, splutter. (tde) gugumilia; (tdk) gugumika; (tdn) gugumiana; (tds) gugumisha; (tdw) gugumiwa.

gugumo nm [li-] sweat odour.

gugumua

 

gugumua nm [i-/zi-] water reed.

gugun.a kt [ele] gnaw, crunch.

(tde) gugunia; (tdk) gugunika;

(tdn) gugunana; (tds) gugunisha; (tdw) gugunwa.

gugurush.a kt [ele] 1 scare away. 2 twirl round like a grindstone. 3 drag, haul along, shuffle along. (tde) gugurushia; (tdk)

gugurushika; (tdn) gugurushana; (tdw) gugurushwa.

guguta nm ma- [li-/ya-] grainless maize cob.

gulabi nm ma- [li-/wa-] litchee.

gulagula nm ma- [a-/wa-] fool, simpleton.

gulamu nm [i-/zi-] jack.

gulegule nm [a-/wa-] porpoise-like fish.

gulio nm ma- [li-/ya-] open market, mart.

gum.a kt [ ele] growl, roar.

(tde) gumia, (tden) gumiana,

(tdew) gumiwa; (tdk) gumika;

(tds) gumisha.

gumba1 nm ma- [li-/ya-] thumb: Kidole ~ the thumb.

gumba2 nm [i-/zi-] famine.

gumba3 kv sterile, barren, infertile: Mtu ~ infertile/sterile person.

gumbizi nm [i-/zi-] dizziness, vertigo.

gumbu nm ma- [li-/ya-] 1 wild cucumber calabash. 2 musical instrument made out of a calabash.

gumea nm ma- [a-/wa-] person who burns incense during exorcism.

gumegume1 nm [i-/zi-] flint gun.

gumegume2 nm [a-/wa-] worthless person.

gumi nm ma- [li-/ya-] fist.

gumi.a kt [sie] growl, groan.

(tde) gumilia, (tdes) gumilisha; (tdk) gumika; (tdn) gumiana; (tdw) gumiwa.

gumu kv 1 rigid, hard; solid, compact. 2 complicated, difficult, abstruse, callous, inflexible, refractory, tough: Hesabu n~ difficult sum. 3 brave, courageous, unyielding. 4 miser.

gumzo nm ma- [li-/ya-] chat, small

gur.a

 

talk.

gun.a kt [sie] grunt, grumble; croak,

express disapproval/ indignation

/contempt. (tde) gunia;

(tdk) gunika; (tds) gunisha.

gunda1 nm ma- [li-/ya-] 1 horn, bugle. 2 siren.

gunda2 nm [i-/zi-] 1 voluntary work.

250 acre farm.

gundi* nm [i-/zi-] gum, glue, paste. (Khi)

gundish.a kt [ele] bond, paste.

(tde) gundishia; (tdk) gundishika; (tdn) gundishana;

(tdw) gundishwa.

gundu.a kt [ele] discover; invent. (tde) gundulia, (tdew) gunduliwa, (tdek) gundulika; (tdn) gunduana; (tds) gundulisha.

gung.a1 kt [sie] 1 treat medically. 2 diet, refrain from sth for health reasons; keep a taboo. 3 overcome a temptation. (tde) gungia;

(tdk) gungika; (tds) gungisha;

(tdn) gungana; (tdw) gungwa.

gung.a2 kt [ele] warn, caution.

(tde) gungia; (tdk) gungika;

(tds) gungisha; (tdn) gungana; (tdw) gungwa.

gunge nm ma- [a-/wa-] expert, master; craftsman.

gungu nm ma- [i-/zi-] kind of old East African coastal dance.

gungumk.a kt [sie] dry up.

(tde) gungumkia;

(tdk) gungumkika;

(tds) gungumkisha;

(tdw) gungumkwa.

gungwi nm [i-/zi-] hopscotch.

guni*1 nm [i-/zi-] carpenters' square. (Khi).

guni2*nm ma- [li-/ya-] free verse. (Khi).

guni3* nm [i-/zi-] defect, imperfection. (Khi)

gunia* nm ma- [li-/ya-] sack. (Khi)

gunjam.a kt [sie] sleep, have a nap. (tde) gunjamia; (tdk) gunjamika; (tds) gunjamisha.

gunzi nm ma- [li-/ya-] grainless maize cob.

gur.a kt [sie] migrate. (tde) guria; guro

 

(tdk) gurika; (tds) gurisha.

guro nm [i-/zi-] migration.

guru nm [i-/zi-] sukari ~ unrefined

brown sugar; ~ la kafi paddle heel.

gurudumu* nm ma- [li-/ya-] wheel: ~ la samani castor. (Kaj)

gurufu1 nm [i-/zi-] bend; corner.

gurufu2 nm [i-/zi-] main street.

guruguru1 nm ma- [a-/wa-] 1 large burrowing lizard. 2 sole.

guruguru2 nm ma- [li-/ya-] thunder.

gurugush.a1 kt [ele] turn around/about (repeatedly); rustle (about). (tde) gurugushia;

(tdk) gurugushika;

(tdn) gurugushana;

(tdw) gurugushwa.

gurugush.a2 kt [ele] bungle, spoil work. (tde) gurugushia;

(tdk) gurugushika;

(tdn) gurugushana;

(tdw) gurugushwa.

guruguz.a kt [ele] 1 remove husks by pestling or grinding. 2 munch; suck.(tde) guruguzia;

(tdk) guruguzika;

(tds) guruguzisha;

(tdn) guruguzana;

(tdw) guruguzwa.

gururu* nm [i-/zi-] curdled milk; yoghurt. (Kar).

gurus.a kt [sie] refuse betrothal for no good reason. (tde) gurusia;

(tdk) gurusika; (tdn) gurusana; (tdw) guruswa.

gurut.a kt [ele] smooth with a press or rollers; mangle. (tde) gurutia; (tdk) gurutika; (tds) gurutisha; (tdw) gurutwa.

guruto nm ma- [li-/ya-] mangle, press.

gus.a kt [ele] 1 touch, feel. 2 graze. (tde) gusia; (tdk) gusika;

(tdn) gusana; (tds) gusisha;

(tdw) guswa.

gusi.a kt [ele] touch on (sth), mention, adumbrate, allude: Mgombea ali~ tu mikakati ya kuinua uchumi the candidate only touched on the strategies to improve the economy. (tdk) gusika;

gwato

 

(tds) gusisha; (tdn) gusiana;

(tdw) gusiwa.

gus.u kt [ele] refuse, boycott, strike. (tde) gusia, (tden) gusiana,

(tdew) gusiwa; (tdk) gusika;

(tds) gusisha.

gut.a1 [sie] bawl, shout. (tde) gutia;

(tdk) gutika; (tds) gutisha;

(tdn) gutana; (tdw) gutwa.

gut.a2 kt [ele] gore. (tde) gutia, (tden) gutiana; (tdk) gutika;

(tds) gutisha; (tdw) gutwa.

gutu nm [i-/zi-] stump: ~ la mnazi coconut-palm stump; blunt. kv amputated: Mkono ~ amputated arm.

gutu.a kt [ele] 1 startle; frighten. 2 surprise. (tde) gutulia;

(tdk) gutuka; (tds) gutusha;

(tdn) gutuana; (tdw) gutuwa.

guu nm ma- [li-/ya-] 1 (big) leg, (large) foot. 2 pegs connecting outrigger boom with floats in a vessel.

gw.a kt [sie] fall. (tde) gwia,

(tden) gwiana, (tdew) gwiwa;

(tdk) gwika; (tds) gwisha.

gwadu kv sour.

gwaduk.a kt [sie] arouse sourness in the mouth. (tde) gwadukia;

(tdk) gwadukika; (tds) gwadukisha.

gwagu nm ma- [a-/wa-] 1 tom cat, stray cat, wild cat. 2 degenerate/cruel person.

gwajuk.a kt [sie] (ngozi) be blistered. (tde) gwajukia; (tdk) gwajukika; (tds) gwajukisha.

gwanda nm ma- [li-/ya-] 1 calico garment. 2 worthless garment. 3 smock.

gwara nm ma- [li-/ya-] copper/silver coin.

gwaride* nm ma- [li-/ya-] drill, parade, muster. (Kar)

gwase nm [a-/wa-] wild pig; wild boar.

gwat.a kt [ele] trip sb up.

(tde) gwatia; (tdk) gwatika;

(tds) gwatisha; (tdn) gwatana;

(tdw) gwatwa.

gwato nm ma- [li-/ya-] 1 crutch. 2

gway.a

 

stilt. 3 harpoon (for spearing large fish). 4 twisting of an opponent's leg during wrestling.

gway.a kt [sie] quiver, tremble, shiver. (tde) gwayia;

(tdk) gwayika; (tds) gwayisha.

gwaz.a1 kt [ele] scrape grass.

(tde) gwazia; (tdk) gwazika;

(tdn) gwazana; (tds) gwazisha; (tdw) gwazwa.

gwaz.a2 kt [sie] 1 speak hesitantily. 2

prevent, hinder, hamper.

(tde) gwazia; (tdk) gwazika;

(tds) gwazisha; (tdw) gwazwa.

gwecha nm [i-/zi-] old thing, esp with parts already broken.

gwengweny.a kt [ele] detach with teeth (e.g. a piece of meat from the bone), bite off sth; gnaw.

(tde) gwengwenyea;

(tdk) gwengwenyeka;

(tdn) gwengwenyana;

(tds) gwengwenyeza;

(tdw) gwengwenywa.

gweny.a kt [ele] detach sth hard by an axe. (tde) gwenyea;

(tdk) gwenyeka; (tds) gwenyesha; (tdw) gwenywa.

gwi.a kt [ele] 1 seize, catch, trap, hold: ~ paa catch a gazelle in a trap. 2 overtake (as of darkness): Giza lilim~ she was overtaken by darkness. (tde) gwilia; (tdk) gwika; (tdn) gwiana; (tds) gwiza;

(tdw) gwiwa.

gwiji nm ma- [a-/wa-] expert/ace/star of a certain specialization or art: ~ wa rege reggae star.

 

A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | R | S | T | U | V | W | Y | Z

INSTITUTE OF KISWAHILI RESEARCH, UNIVERSITY OF DAR ES SALAAM, P. O. Box 35110, DAR-ES-SALAAM, TANZANIA.

©Taasisi ya Uchunguzi wa Kiswahili (TUKI) 2001 Toleo la Kwanza 2001
ISBN 9976 911 44 0
Haki imehifadhiwa. Hairuhusiwi kuiga, kunakili, kutafsiri, kupigisha chapa au kukitoa kitabu hiki kwa njinsi yoyote ile bila idhini ya Taasisi ya Uchunguzi wa Kiswahili